تعريف ديگ بخار:

ديگ بخارمنبع تحت فشاردوجداره اي است كه به يك جدارآن حرارت مي دهندوجدارديگر حرارت را به سيال (آب)داخل آن انتقال مي دهد.

باتوجه به قيمت بالاي ديگ بخاروهزينه هاي بالاي تعميرات ناشي ازخرابي هاي جدي ديگ هاي بخار همچون تعويض لوله وصفحه هاي نگهدارنده لوله هاي آتش خواروغيره وهمچنين پوسيدگي بدنه ديگ بخار(درام )وعلاوه براين وقفه توليدكه دربسياري ازصنايع به تعطيلي منجرمي شودودربسياري از موارد عدم استفاده صحيح ازديگ هاي بخارباعث خرابي كل سيستم تاسيسات يك واحدصنعتي وخسارات جبران ناپذيرمي گرددامااين فقط ازلحاظ جنبه هاي اقتصادي بودازهمه مهمترعدم استفاده صحيح ازديگ هاي بخارباعث آسيب هاي جدي به افراد وجراحات شديد منجربه فوت مي گردد. 

دربسياري ازمواردانفجاريك ديگ بخارتاشعاع زيادي افراد راتهديد مي كندومنجربه تخريب ساختمان هاي مجاوروخسارات شديد به تاسيسات وساختمانه هاي اطراف مي شود.

به طوركلي خطرات ديگ هاي بخاربه سه دسته اند:

1-    خطرات ناشي ازانفجار وتركيدن ديگ بخار

2-     خطرات ناشي ازاحتراق وآتش سوزي

3-    خطراتي كه باعث خسارات جدي به ديگ بخار وتاسيسات آن مي شود.

براي جلوگيري ازبروز اين خطرات طراحي ديگ هاي بخاربايدبراساس استانداردهاي بالائي باشندو توسط سازندگان ذي صلاح باشدوحتي تعميرات اساسي ديگ بخاربايد توسط افراد خبره وموردتاييدوزارت كارصورت گيرد.

اصولاشركت هاي سازنده به همراه ديگ بخار دستورالعمل ها وبازرسي ها وبازديد هاي لازم وهمچنين نقشه هاي نصب وراه اندازي وتعميرات راارئه مي دهندكه بخشي ازآنها بايدتوسط مهندسين وتكنسين هاصورت گيردوقسمتي ازعمليات بصورت دستورالعمل هاي روزانه به اپراتورهاآموزش داده مي شوداين دستورالعمل ها وبازرسي هابصورت روزانه ‏، هفتگي‏، ماهانه ،سه ماهانه ، شش ماهانه وسالانه است كه شرح هريك ازاين بازرسي هاونكات موردبازرسي ارائه مي شود.

بازديد هاوبازرسي هاي روزانه:

بازرسي هاي روزانه دريك فرم چك ليست گنجانهده شده كه توسط اپراتورها درهرشيفت بازرسي بصورت روزانه ثبت وبايگاني مي شوددرضمن بازرسي مواردلازم گزارش مي شود.

اين بازرسي هاشامل:

1- تست سختي آب (Mack up)درهرشيفت يكبار

2- بازديد فشارسوخت وثبت آن هر2ساعت يكبار

3- بازديدازپمپ هاي تغذيه آب هرشيفت يكبار

4-    كنترل وثبت دماي گازهاي خروجي دودكش هر4ساعت يكبار

5-    ثبت فشاربخارهرساعت 1بار

6-    بازكردن سوپاپ هاي اطمينان بطور دستي بااهرم هادرهرشيفت يكبار

7-    بازديدازشيشه هاي آب نما وكنترل سطح آب وتخليه آب ستون هاي فلوتر(Blow down) هرشيفت يكبار

8-    زيرآب زن باشيرتخليه زيرديگ بخار(Blow down)هرشيفت يكبار

9-    بازديدازوضعيت شعله مشعل

 بازرسي هاي هرهفته يكبار:

1-    تميزكردن لامپ فتوسل بادستمال نرم وتمييز

2-    آچاركشي وروان كاري اتصالات متحرك سروموتورومحورهاي دمپرهاوشيرپروانه اي وسيم هاي كشنده و…

3-    بررسي چراغ هاي هشداردهنده

4-    بررسي كنترل ايمني (Limit control)

5-    نشت يابي و رسيدگي به سروصدا،لرزش وهرگونه شرايط غيرعادي

6-    بررسي عملكرددرست تراپ هاي زيرهدرها

7-    روان كاري شيرهاي خروجي بخاروآب تغذيه   

بازرسي هاي ماهانه :

1-    بازرسي وكنترل عملكرداحتراق

2-    تجزيه وتحليل احتراق

3-    بررسي عملكرد درست بادامكها(Cams) نصب شده روي مدوليشن موتور

4-    بررسي نشت دود

5-    بررسي ويافتن نقاط داغ روي بدنه ديگ بخار

6-    بررسي گزارش هاي روزانه وتجزيه وتحليل آنها

7-    بازديدازتابلوبرق وآچاركشي اتصالات

8-    تكرار بازرسي هاي هفتگي

بازرسی های سه ماهه دیگ های بخار

1-    تمیز کاری قسمت های متحرک واتصالات کششی دریچه های هوا وسوخت وکشیدن دستمال آغشته به گازوئیل بر روی سیم های کشنده

2-    باز کردن قسمت های جرقه زنی (Fham Prab) وسمباده کشیدن به سر الکترود ها وحذف رسوبات ناشی از احتراق

3-    روغن کاری پرسوئیچ ها به روش قطره ای

4-    گریس کاری بلبرینگهای الکتروموتور مشعل وفن دمنده (Blower)

5-    گریس کاری پمپ های تغذیه آب

6-    تکرار بازرسی های ماهانه

7-    بررسی وبازدید کنترل برنامه وآمپلی فایر وتمیز کردن رله ها و روانکاری وآچارکشی اتصالات برق  

بازرسی های 6 ماهه دیگ های بخار :

1-    بازدید از محفظه های احتراق پاس 1و2و3و تجزیه وتحلیل احتراق از لحاظ تجمع دوده وخورندگی

2-    بازدید از قسمت جلوی کوره وبازرسی آجرهای نسوز وداخل کوره

3-    تعویض واشر های آب بندی دریچه های دست رو وآدم رو (Hand hold ) و(Manlold)

4-    بازکردن ستون های فلوتر وشستشوی داخل ستون وتعویض شناور های فلوتر وتعویض کنترل سطح آب ها در صورت لزوم 

5-    شستشوی مسیر لوله های مسی کنترل ودرجه نشان دهنده فشار بخار

6-    نشتی گیری مسیر خط گاز و آچار کشی اتصالات وبازدید از هیدرو موتور ودیافراگم های شیرهای اصلی گاز

7-    تمیز کاری پروانه Blowr  ومسیر های عبور هوا

8-    تعویض شیشه های آب نما وآب بندی گلوئی شیر های آب نما

9-    بازدید از پشت لوله های آتش خوار از لحاظ رسوب گرفتگی

10- تکرار عملیات وبازرسی های سه ماهه

بازرسی های سالانه دیگ های بخار:

1-    باز کردن دریچه های manhold  وباز دید از داخل دیگ وبررسی میزان رسوبات وخورندگی از داخل

2-    تمیز کردن لوله ها وزدن برس ومیل به منظور حذف کامل رسوبات ناشی از احتراق وشستشو آنها با آب تحت فشار

3-    تعویض واشر های نسوز دریچه های محفظه های احتراق

4-    شستشوی داخل ذیگ ودر صورت وجود رسوب بیش از حد، رسوب گیری با دیس کیلر 

5-    آچارکشی کلیه اتصالات مسیر بخار

6-    تعمیر وروانکاوی سوپاپ های اطمینان

7-    تعویض قطعات وشیر های خورده شده

8-    انجام عملیات تست هیدرواستاتیک وضخامت سنجی توسط افراد ذی صلاح وشر کت های مورد تائید وزارت کار

9-     تکرار عملیات 6 ماهه وسه ماهه

تست هیدرواستاتیک :

تست هیررو استاتیک حداقل هر سال کیابر باید توسط شرکت های مورد تائید وزارت کار وبا صلاحیت روی دیگ های بخار صورت گیرد ویکی  از الزامات آئین نامه ایمنی دیگ های بخار است قبل از عمل تست هیدرواستاتیک از کارکرد صحیح فشار سنج دیگ بخار وکالیبره بودن آن باید مطمئن شویم برای انجام آزمایش پس از سرد شدن دیگ بخار اقدام اقدام ئبه تخلیه آب آن از طریق شیر تخلیه وباز کردن شیر هوا گیری می کنیم پس از تخلیه کامل ستون های فلوتر، کنترل فشار (Limit Stat): شیشه های آب نما وشیر خروجی بخار وهم چنین شیر تخلیه زیر آب دیگ وهمه فلنج های باز شده را به وسیله درپوش مقاوم کاملا آب بندی می کنیم به جر مسیر ورودی آب تغذیه وشیر هواگیری تمامی فلنج ها باید مسدود شود درمرحله بعد باید درب کوزه وکلیه دریچه های محفظه احتراق باز شود. در صورتی که دیگ نشتی داشته باشد نقاط علامت گذاری شده را والس زنی برای لوله ها وجوشکاری برای سایر نقاط آب بندی می کنیم .

عده ای از متخصصین اعتقاد دارند که نیاز به باز کردن هیچ یک از ضمائم دیگ بخار نیست وفقط شیر های شیشه های آب نما را می بندند و با بالا بردن فشار سوپاپ اطمینان اقدام به تست هید رواستاتیک می کنند ومعتقدند بهتر است کلیه شیر ها وسوپاپ های اطمینان نیز تست شوند ومشکلات باز وبسته کردن وهزینه اضافی را نداشته باشندطبق ماده 12 آئین نامه دیگ های بخار الزام به باز کردن همه قطعات وبستن درپوش کرده است . نکته : هنگامی که دیگ سرد است نباید یا آب خیلی داغ پر شود وبالعکس زمانی بدنه دیگ داغ است هیچ گاه نباید یا آب سرد پرکرد که بسیار خطرناک است وایجاد ضربات وتنش های شدیدی می کند .

ضخامت سنجی دیک های بخار:

یکی از آزمایشات سالیانه ضخامت سنجی دیگ های بخار ومنابع تحت فشار است که در مورد دیگ های بخار معمولا پس از عملیات تست هیدرواستاتیک انجام می شود.ضخامت سنجی به وسیله دستگاههای آلتراسونیک انجام می گیرددستگاه آلتراسونیک ضخامت سنجی تشکیل شده از یک سیستم الکترونیکی که برروی آن یک صفحه نشاندهنده وجود دارد به وسیله دکمه هائی قابلیت برنامه ریزی است که برای فلزات مختلف ئتبدیلات در واحد های اینچ ومیلی متر قابل تنظیم است با اتصال Prob یا سنسور مخصوص به دستگاه نقاط حساس وتعیین شده به وسیله شرکت سازنده دیگ بخار پس از تمیز کردن وسنباده زدن (سند بلاست) نقاط تعیین شده با نوعی گریس مخصوص آن نقاط را کمی چرب می کنند وپراب راروی الین قسمت ها قرار می دهند قبلا دستگاه را کالیبره می کنند وتنظیم شده است با قرار دادن Probبرروی نقاط عددی را بر روی صفحه نشان دهنده می خوانند حساسیت این دستگاهها تا یک صدم میلیمتر است اساس کار دستگاه آلتراسونیک پخش فرکانس های مافوق صوت وغیر قابل شنیدن است که باانعکاس (برگشت) این فرکانس ها توسط Prob دردستگاه تبدیل به یک جریان الکتریکی می شود که باتغییرات جریان الکتریکی میزان ضخامت فلز اندازه گیری می شود. خطای این دستگاه خیلی پایین است ومطمئن عمل می کند دستگاه ضخامت سنجی باباطری های قابل شارژ کار می کند .اگر ضخامت در حد استاندارد باشد اجاز استفاده ار بویلر داده می شوددر شرایطی که کمی زیر حد استاندارد باشد مجوز استفاده از دیگ صادر می شودمنوط به اینکه در فشار کاری تعیین شده توسط کارشناسان شرکت مسئول باشد وتاضخامت سنجی نوبت بعدی اجازه داده می شود وچنانچه زیر حد استاندارد باشد مجوز ادامه کار صادر نمی شود تا اینکه قسمت های ضعیف اقدام به تعویض وتعمیر شود.

طبق استاندارد ASME مزان کاهش ضخامت تا صدو بیست وپنچ هزارم اینچ حدو.د سه میلیمتر مجاز است